Toen de jongeren een 4-tal weken geleden voor het eerst op straat kwamen, had ik hoop – hoop dat hun frisse wind een nieuwe impuls zou betekenen voor ons klimaatbeleid. Maar als ik de nieuwsberichten van de afgelopen dagen lees, bloedt mijn hart, omdat we blijkbaar weer vertrokken zijn voor een rondje op de drama-driehoek…
En toch geloof ik oprecht dat het anders kan. Uit eigen ervaring - door de opstart van de Gentse transitiebeweging rond mobiliteit - en vanuit inzicht in een psychologisch model dat ik als coach regelmatig onder de aandacht breng: de drama-driehoek.
Drama-driehoek
De drama-driehoek is een model uit de transactionele analyse voor communicatie en samenwerking dat eigenlijk vooral toont hoe het niet moet. Dit model gaat uit van drie rollen die je tijdens interacties met anderen kunt aannemen:
aanklager: beschuldigt, wijst de ander op zijn fouten en spreekt in verwijten
slachtoffer: degene die ‘iets niet kan’, die geen verantwoordelijkheid kan of wil dragen “ik kan er niets aan doen” is de meest kenmerkende zin
redder: degene die helpt, die verantwoordelijkheden overneemt (ik doe dit voor jou) vanuit de (onbewuste) overtuiging te weten wat goed is voor de ander.
Het ‘drama’ bestaat uit conflicten, teleurstelling en frustratie en het gevoel door de ander niet werkelijk gehoord en dus niet echt serieus genomen te zijn.
Vaak start de drama-driehoek door de ‘schuld’ bij iemand te leggen.Zo zijn de jongeren door hun klimaatmarsen vanuit de slachtofferrol (lijdzaam ondergaan van het lakse klimaatbeleid van de overheid) naar een andere hoek van de drama-driehoek geschoven: die van de aanklager. Waardoor de overheid naar de slachtofferrol gekatapulteerd werd. En weer terug: Joke Schauvliege die de klimaatbewegingen beschuldigt van complottheoriën (aanklager) en dan toch niet (slachtoffer).
In de dramadriehoek zijn er geen winnaars, alleen verliezers. Alles draait rond macht en onmacht, en onderliggend: angst. De kern van de dramadriehoek ligt in ongelijkwaardigheid (“Ik ben OK, jij bent niet OK, of andersom”) en daar ligt meteen de sleutel voor de oplossing: gelijkwaardigheid (“Ik ben OK, jij bent OK”).
Het kan anders
Als we nu eens een dialoog zouden kunnen aangaan, vanuit gelijkwaardigheid? Een open dialoog, niet om het eigen gelijk te bewijzen maar om van 1+1 drie te maken. Daarvoor hebben we andere hoofdrolspelers nodig:
van slachtoffer naar creator: die zich niet laat verlammen door angst, maar – geleid door vertrouwen – zijn kwetsbaarheid durft laten zien door stappen te ondernemen, door te zoeken naar nieuwe wegen en mogelijkheden voor een duurzame oplossing.
van aanklager naar uitdager: die zijn kracht laat zien om de ander te doen schrikken, maar het gevecht niet aangaat. De uitdager geeft zijn eigen grenzen aan, maar kan ondanks zijn eigen standpunt, de ander ook zien voor wie hij werkelijk is en ook begrip opbrengen voor het standpunt van de ander. In plaats van kritiek te geven of te beschuldigen geeft de uitdager opbouwende feedback.
van redder naar coach: die niet overneemt, maar een klankbord is voor de creator door ‘the bigger picture’ te overschouwen en in beeld te brengen en zo aangeeft wat er werkelijk speelt/ nodig is. Een coach geeft aanmoedigingen en steun en helpt door goede vragen te stellen.
Hoezeer ik ook begaan ben met het welzijn van onze Aarde (anders was ik op mijn 30e geen directeur van de Gentse Milieudienst geweest) – toch heb ik altijd mijn reserves gehad om ten strijde te trekken voor het klimaat. Omdat we met de drama-driehoek geen meter vooruit geraken.Omdat angst en beschuldigingen verlammend werken. Partijen bouwen zich in voor een stellingenoorlog, en durven geen beweging te maken uit schrik voor het oordeel van de ander.
Het kan anders, vanuit vertrouwen, kwetsbaarheid én moed. En het wérkt, dat heb ik zelf ervaren bij de opstart van de Gentse transitie-beweging rond mobiliteit. En ook daar zijn we vanuit de drama-driehoek vertrokken… Ik herinner me de eerste bijeenkomst nog levendig: wij (beleidsmakers van de stad Gent) hadden een state-of-the-art gemaakt als beginpunt voor het traject en (tot onze wanhoop!) was de algemene teneur van die avond dat de stad (en bij uitbreiding 'de overheid') de oorzaak was van alle miserie… Maar we zijn doorgegaan, hebben ons bereid getoond voor een oprechte dialoog en van daaruit kwam ook de bereidheid van de andere stake-holders om ook in eigen boezem te kijken. Met heel wat ideëen, engagementen én concrete realisaties – zoals het initiatief van de Leefstraat, waar Gent nu als voorbeeld voor andere Europese steden geldt – tot gevolg.
En was het lastig?
Ja en nee – het lastigste was het eigen gelijk loslaten – daarna kwam de co-creatie tot stand en kwamen de ideëen als vanzelf, vanuit de groep.
En wat wil jij?
Wil jij gelijk of geluk?
Laten we samen aansturen op een open en constructieve klimaat-dialoog. 1+1=3
En als men daarbij nood zou hebben aan een coach, mag men mij altijd contacteren :-)