Afgelopen vrijdag was ik op het Hearttimes-congres van Organisation of the Future. Thema dit jaar was bewust leiderschap. Naast interactieve, hartverwarmende ervaringsmomenten waren er ook een aantal boeiende keynote-sprekers. Stuk voor stuk inspirerende verhalen, maar vooral het verhaal van Herna Verhagen, sinds 2012 CEO van PostNL is blijven plakken.
Herna Verhagen, die werd ingeleid als ‘de Nederlandse Wouter Torfs’, deelde in haar keynote haar persoonlijke verhaal en de weg die ze heeft afgelegd om het verlieslatende PostNL te transformeren tot een winstgevende onderneming.
Hoewel ik niet de intentie heb om haar verhaal hier te reproduceren, wil ik toch de toon van haar speech illustreren aan de hand van een aantal quotes:
- Onbaatzuchtige (niet-oordelende) liefde als basis voor vertrouwen
- Een bedrijf transformeren betekent mensen transformeren
- Verbinding maken tussen de top en de mensen die de organisatie groot maken
- Verschillen toelaten als bron van inspiratie
- Iedereen gelijk, iedereen veilig
- Luisteren / oprechte interesse / transparantie
Wouter Torfs waardig, met andere woorden :-)
Piece of cake?
Wat me echter het meest frappeerde was het ogenschijnlijke gemak waarmee ze dat allemaal gerealiseerd heeft. Als je haar hoorde vertellen, leek het transformeren van een verlieslatende onderneming met (destijds) 50.000 werknemers een peulschil. En de realiteit is natuurlijk een pak harder – zo vertelde ze tijdens de vragenronde achteraf dat in haar eerste jaar als CEO meer dan 50% van het Man-team gewisseld is. Maar toch… In de pauze achteraf bevestigden anderen diezelfde indruk. Hoe kan dat nu?
Van haar presentatie zijn er 2 woorden heel erg bijgebleven: SAMEN en VERTROUWEN. Herna Verhagen is opgegroeid in een omgeving waar familie heel belangrijk was. Ze vertelde dat ze als kind steeds de ruimte had gekregen van haar ouders om eigen keuzes te maken, ook als die achteraf verkeerd bleken te zijn. En dat haar ouders er op zo’n momenten gewoon ‘waren’, zonder te oordelen. Onbaatzuchtige liefde als basis voor vertrouwen.
Vervolgens vertelde ze over de tijd dat ze zelf nog voor een baas werkte – en ook toen had ze het geluk omringd te zijn door bazen die in haar geloofden en haar het vertrouwen en de ruimte schonken om haar talenten te ontwikkelen.
Met een zelfbewuste en warme zakenvrouw als resultaat.
Het zou oneer aandoen aan Verhagens prestaties om haar successen volledig toe te schrijven aan de veilige, verbindende context waarin ze kon groeien. Maar toch raakte ze met haar speech een aantal elementen die ik verder wil uitdiepen.
Circle of Safety
Ik haal er graag even de ‘Circle of Safety’ van Simon Sinek (Leaders eat last) bij. Sinek gebruikt een fabel van Aesopus (6e eeuw voor Christus) om het idee toe te lichten:
Een leeuw zwierf over een steppe waar ook 4 ossen graasden. Telkens als hij hen probeerde aan te vallen, draaiden de 4 ossen hun staarten naar elkaar toe van zodra hij in hun buurt kwam. Ongeacht van welke kant de leeuw ook probeerde aan te vallen: hij trof steeds een paar scherpe horens. Op een bepaald moment ontstond er echter onenigheid in de groep ossen. Ze besloten om ieder aan een andere kant van het veld te gaan grazen. De leeuw viel opnieuw aan en pakte ze. Eén voor één.
Sinek geeft aan dat mensen maar kunnen groeien in hun job als ze zich kunnen focussen op hun job, zonder bezig te moeten zijn met de veiligheid binnen de organisatie. Als de context niet veilig is (door gebrekkig leiderschap, door concurrentie tussen collega’s,…) schakelt ons organisme onvermijdelijk over op ‘overlevingsgedrag’. Hoe ontwikkeld we ook denken te zijn, de systemen die ons gedrag en besluitvorming aansturen reageren nog steeds hetzelfde als 10.000 jaren geleden. Ons reptielenbrein neemt de wereld nog steeds waar in termen van ‘bedreiging voor het welzijn’ of ‘opportuniteit om veiligheid te vinden’. In een onveilige context, waarbij je niet het gevoel hebt dat je rug gedekt wordt, is het met andere woorden quasi onmogelijk om goed te gedijen en te groeien.
Verbinding vs authenticiteit
Laten we nog een stapje verder terugkeren. Wat als er ook tijdens de kindertijd geen veilige context, geen ‘circle of safety’ was? Ik zag onlangs een interessant YouTube-filmpje van Gabor Maté, over zijn boek ‘When the body says NO’. Maté, een Canadees arts gespecialiseerd in de ontwikkeling van het kind, stelt dat elk individu gedreven wordt door 2 krachten:
Het verlangen naar verbinding:het verlangen naar nabijheid en verbinding met andere individuen met het doel om verzorgd te worden of zelf te verzorgen. Een krachtige drive tussen alle zoogdieren en hun kroost omdat het nageslacht hulpeloos is zonder de verbinding en zorg van de ouders. Zonder verbinding (als kind) is er geen leven.
De nood voor authenticiteit:het gevoel van eigenwaarde, te weten wie je bent en wat je voelt. Authenticiteit is een absolute nood om te overleven: het gaat over contact kunnen maken met jouw lichaam en jouw buikgevoel. (Zonder buikgevoel zou de mensheid het niet overleefd hebben)
Beide behoeften zijn even krachtig.
We worden allemaal authentiek – compleet in verbinding met onszelf – geboren, maar in een context waar de onvoorwaardelijkheid van de ouderliefde (om welke reden dan ook) in het gedrang komt, onderdrukken we dat deel van onszelf, teneinde verbonden te kunnen blijven met onze omgeving. Zo heeft een kind dat een omgeving opgroeit waar het de (onbewuste) boodschap krijgt dat zijn/haar authenticiteit de verbinding bedreigt, geen andere keuze dan voor de verbinding te gaan door de eigen boosheid te onderdrukken.
‘If I am authentic, I won’t be loved anymore, and if I am not loved, I won’t survive.’
Eénmaal die keuze voor verbinding gemaakt (hoewel het eigenlijk geen keuze is), blijven we dat onbewuste patroon de rest van ons leven herhalen. En op die manier blijven we de rest van ons leven onze authenticiteit onderdrukken en kunnen we geen contact maken met onze eigen essentie.
Hoop voor de toekomst
Het verleden kan niet ongedaan gemaakt worden. Maar onze eigen kern, onze essentie is nog altijd aanwezig, waardoor er altijd de mogelijkheid/uitnodiging is om te verbinden. Alleen, dat vraagt tijd én bewustwording.
Het succesverhaal van Herna Verhagen illustreert mooi hoe een ondersteunende, vertrouwengevende context de basis vormt om de beste versie van een persoon tot ontplooiing te laten komen.
Laten we met z’n allen werk maken van meer onvoorwaardelijke liefde en vertrouwen als leidinggevende én als ouder, dan is er hoop voor de toekomst…